administracja linux Opublikowano Wrzesień 10, 2011, autor: wwwnetbe System operacyjny Linux – jego miejsce i możliwości 1. Wstęp O żadnym systemie operacyjnym od 1995 roku nie mówiło się tak głośno jak o Linuxie. W świecie Unixa, Linux jest już zadomowiony na stałe. Od narodzin w 1992 roku minęło już 8 lat, z systemu tego korzysta już bardzo dużo osób, wykorzystują go inżynierowie, naukowcy a przede wszystkim młodzi entuzjaści systemów operacyjnych dla których Linux stał się orężem w walce ze znienawidzonym wrogiem. Fakt, że jest za darmo powoduje bardzo szybki wzrost liczby użytkowników. W ostatnim roku systemem tym wreszcie zainteresował się świat wielkich komputerowego świata. Wielu producentów sprzętu i oprogramowania z zadowoleniem przyjęło alternatywę dla Windows i zdecydowało się na wspieranie tej platformy. Mówiąc o systemie Linux nie sposób nie wspomnieć o nie nowym, a tak naprawdę dopiero teraz bardzo popularnym sposobie tworzenia i dystrybucji oprogramowania jakim jest open source. To dzięki mechanizmom zapewnionym przez twórców tej idei system Linux w bardzo krótkim czasie zdobył tak dużą popularność. Linux zawsze, a na pewno przez przynajmniej kilka następnych lat, związany będzie z tym ruchem, dlatego też poświęciliśmy mu tak dużo miejsca. Niewątpliwie ruch open source bardzo wpływa na obecny rynek systemów operacyjnych a niewątpliwie na rynek oprogramowania. System operacyjny to nie tylko jądro, o jego mocy stanowią również programy, które można w takim systemie uruchomić. W pracy tej postaramy się również pokazać zastosowania systemu. Zamierzeniem pracy jest pokazanie mocnych i słabych stron Linuxa. Chcemy zwrócić uwagę na zalety, konkretne zastosowania , oraz na wady systemu 2. Historia systemu Linux Geneza systemu operacyjnego Linux związana jest z systemem UNIX. UNIX powstał na początku lat siedemdziesiątych kiedy Denis Ritchie i Ken Thompson opracowali w laboratoriach AT&T pierwszą wersję systemu, którą następnie przepisali w języku C. Kody źródłowe początkowych wersji systemu były bezpłatne, dzięki czemu system stał się bardzo popularny szczególnie w środowiskach akademickich. Jednak od roku 1979 firma AT&T zaczęła pobierać opłaty licencyjne za kody źródłowe. Spowodowało to, że wiele firm, uniwersytetów zaczęło tworzyć własne wersje systemu UNIX. W wyniku takich działań AT&T powstał wtedy, opracowany przez Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, system BSD (Berkeley Software Distribution), firma Sun Microsystems wypuściła SunOS, Microsoft – Xenix-a. The Santa Cruz Operation – SCO Unix. Również firma AT&T wprowadziła do sprzedaży swoją wersję systemu System V ze swoim interfejsem programowym. Wielość różnych rozwiązań spowodowała chaos na rynku oprogramowania, poszczególne wersje aplikacji nie były ze sobą kompatybilne. Zaistniała więc potrzeba standaryzacji systemu jak również tworzonego dla niego oprogramowania. Opracowania zbioru standardów podjął się Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników ( Institute of Electrical and Electronics Engineers -IEEE) , który to opracował standard POSIX (IEEE POSIX 1003) dla unixowych systemów operacyjnych. Normy te określają poszczególne elementy całego systemu tak aby zachować zgodność programową poszczególnych wersji. Jeżeli oprogramowanie i system operacyjny przestrzega norm POSIX nie powinno być większego problemu z przenoszeniem oprogramowania pomiędzy systemami. Systemy unixowe są z założenia systemami wielodostępnymi i wielozadaniowymi. Są to jednocześnie systemy dość złożone, wymagające dużych mocy obliczeniowych. Początkowo wymagały one dużych i drogich komputerów mogących sprostać ich wymaganiom co zawęziło grono użytkowników do specjalistów ewentualnie studentów kierunków informatycznych. Komputery domowe np. klasy PC w początkach swojego istnienia nie mogły sprostać wymaganiom systemu. Sytuacja ta zmieniła się w momencie pojawienia się procesorów klasy Intel 386 które już dawały możliwość pracy wielozadaniowej. Za twórcę systemu LINUX uważa się Fina Linusa Torvaldsa, który jako student informatyki pracując nad trybem chronionym procesora 80386 stworzył kilka programów działających w systemie Minix (Minix – typowo edukacyjny wielozadaniowy system operacyjny stworzony przez A. Tanenbauma rozprowadzany na podstawie licencji GNU). Postanowił on stworzyć własne jądro nowego systemu. Wykorzystał do tego celu wiele gotowych rozwiązań wziętych z systemu Minix, dzięki czemu zaoszczędził wiele czasu gdyż nie musiał tworzyć jądra od podstaw. W wyniku czego kiedy to w sierpniu roku 1991 ogłosił na grupie dyskusyjnej comp.os.minix, że pracuje nad bezpłatną wersją systemu operacyjnego dla komputerów AT-386 nazwał ją odmianą Minixa. Początkowo system nie wzbudził większego zainteresowania wśród użytkowników komputerów PC. Instalacja nowego systemu była bardzo skomplikowana, pierwsza wersja była bardzo uboga aby mogła wzbudzić zainteresowanie. Dołączenie kompilatora języka C oraz zaimplementowanie podstawowych poleceń uniksowych nie spowodowało gwałtownego zainteresowania nowym systemem. Dopiero kiedy Torvalds postanowił dostosować system do norm POSIX dzięki czemu umożliwił przenoszenie oprogramowania pomiędzy Linuxem a komercyjnymi systemami grono użytkowników systemu zaczęło bardzo szybko się powiększać. Kod źródłowy upowszechniany na wielu serwerach FTP, uwagi użytkowników przesyłane za pomocą poczty elektronicznej czy list dyskusyjnych przyczyniły się do szybkiego dopracowania systemu. Na popularności Linuxa zaważył jednak bardzo szybki rozwój Internetu na początku lat dziewięćdziesiątych. Gdyby system powstał kilka lat wcześniej być może nie zyskał by aż tylu zwolenników w początkowym okresie i umarłby z braku zainteresowania gdyż byłaby to tylko kolejna edukacyjna wersja systemu Minix. Innym być może ważniejszym czynnikiem był fakt, że opracowany zastał on na podstawie licencji GPL (General public licence ) fundacji FSF (Free Software Fundation). Organizacja ta promuje „wolne” – czyli niezależne od jakichkolwiek firm, wysokiej jakości oprogramowanie użytkowe. Programy takie muszą być rozpowszechniane wraz z pełnym kodem źródłowym i nie ma znaczenia czy są to wersje komercyjne czy nie. Dzięki takiemu posunięciu każdy użytkownik aplikacji, który ma jakieś pojęcie o programowaniu, czy systemach operacyjnych może szybko poprawić, lub co namniej zasygnalizować fakt zaistnienia błędu w kodzie programu. Innym, bardziej socjologicznym niż informatycznym czynnikiem wpływającym na rozwój systemu był fakt, iż użytkownicy (głównie młodzi) systemów komputerowych nie przepadają za monopolem kilku firm na rynku komputerowym (zarówno w dziedzinie oprogramowania jak i sprzętu) . Fakt walki z monopolistami jednoczył informatyków, którzy coraz chętniej uczestniczyli w pracach nad nowym systemem. Rozwój i upowszechnienie komunikacji sieciowej spowodowało, że wkrótce tysiące osób zaczęło spontanicznie pisać oprogramowanie dla nowego systemu, udoskonalać jądro systemu, przerabiać inne gotowe aplikacje rozpowszechniane na podstawie licencji GPL. Powstanie wielu list dyskusyjnych poświęconych Linuxowi spowodowało, że coraz więcej osób zaczęło wprowadzać poprawki do jądra systemu w wyniku czego Torvalds nie mógł już samodzielnie zajmować się tworzeniem systemu. Zaczął on tylko rozbudowywać i koordynować pracę nad jądrem systemu natomiast całą resztę pozostawił dla innych. Dzięki takiemu działaniu wielu tysięcy bardzo często anonimowych programistów system linux stawał się powoli systemem coraz bardziej profesjonalnym i kompletnym. W początkowym okresie Linux miał problemy ze stabilnością i współpracą pomiędzy poszczególnymi elementami systemu. Pierwsza stabilna wersja jądra 1.0 wydana została dopiero w 1994 roku po usunięciu wszystkich problemów. Z uwagi na spontaniczny charakter powstawania systemu na rynku pojawiło się kilka jego odmian zwyczajowo nazywanych dystrybucjami, które różniły się zawartością programów dodatkowych, wersjami jądra . 3. Jądro systemu Jądro (kernel) to plik vmlinuz znajdujący się w katalogu /boot jest on ładowany do pamięci podczas uruchamiania się systemu. Jądro odpowiada za funkcjonowanie podstawowych elementów systemu: przełączanie zadań, planowanie przydziału procesora, komunikację z urządzeniami, zarządzania pamięcią fizyczną i wirtualną. Powinno być ono dostosowane do rodzaju sprzętu czyli powinno zawierać wszystkie sterowniki do wszystkich komponentów komputera. Jądro jest prawie w całości napisane w języku C, dzięki dostępności kodów źródłowych każdy może poprawić występujące błędy. Fakt, że działanie jądra systemu jest dokładnie znane umożliwia bardzo szybki rozwój Linuxa. Praktycznie co trzy – cztery dni ukazuje się nowa wersja jądra, którą można w postaci plików źródłowych ściągnąć z serwera FTP i przekompilować na swoim komputerze dołączając sterowniki odpowiednich urządzeń . Ponieważ jednak nowe wersje bardzo często zawierają błędy twórcy Linuxa postanowili odpowiednio numerować wersje jądra. Jądra podzielone zostały na stabilne (stable) oraz rozwojowe (development) – użytkownik powinien posiadać najnowszą wersję stabilną jądra. Wersje testowe przeznaczone są dla osób pracujących nad kodem źródłowym lub lubiących eksperymentować z systemem. Numer jądra składa się z trzech cyfr. Pierwszy numer oznacza numer wersji głównej, drugi numer podwersji, mówi on czy jądro jest stabilne czy też nie . Ostatni numer jest to tzw. numer rewizji. W numeracji przestrzega się następującej reguły: stabilne jądra mają środkową liczbę parzystą np. 2.0.35 a rozwojowe nieparzystą np. 2.1.117. Co pewien czas (średnio co pół roku) kod jądra przestaje być rozszerzany, rozpoczyna się faza testów a następnie kernel dostaje numer wersji stabilnej. Koordynacją rozwoju jądra zajmuje się Linus Torvalds – autor wersji 0.0.1 4. Dystrybucje W początkowym okresie Linux mieścił się na jednej dyskietce, dzisiaj jednak wersja systemu w zależności od zastosowań zawiera kilka tysięcy plików i zajmuje nawet 4- 5 płyt CD. W dalszym ciągu można Linuxa pobrać z anonimowych serwerów FTP (np. ftp.icm.edu.pl), można go również kupić w wydaniu wielu firm, które w odpowiednim czasie zauważyły wzrost popularności nowego systemu. Taką stworzoną przez konkretną firmę, czy grupę osób wersję systemu nazywa się właśnie dystrybucją. W takim przypadku płacimy jednak nie za system jako pracę programistów tylko za nośnik, dokumentację, czy coraz częściej pomoc techniczną. Nawet w takim przypadku cena takiego rozwiązania jest wielokrotnie tańsza od systemów w pełni komercyjnych. W tym miejscu powinno pojawić się pytanie w którym miejscu kończy się system operacyjny a rozpoczyna się oprogramowanie użytkowe. Z czasem system zawierał tak dużo programów, że należało zadecydować które będą należały do systemu , a które zaliczać będą się do oprogramowania użytkowego. Ponieważ użytkownicy mają różne potrzeby i oczekiwania dlatego też powstało wiele odmian Linuxa. Istnieją dystrybucje w których położono nacisk na początkujących użytkowników systemu jak również dystrybucje dla profesjonalnych maszyn skonstruowanych na architekturze SPARC Alpha. Powstają dystrybucje darmowe tworzone przez grupy programistów, którzy chcą rozpropagować ideę bezpłatnego oprogramowania jak również dystrybucje czysto komercyjne. Wszystkie dostępne na rynku dystrybucje zawierają jądro – z reguły ostatnie stabilne serii 2.2.x, oraz różną liczbę dodatkowych programów najczęściej rozpowszechnianych na zasadzie licencji GNU. Bardzo często firmy dodają do pakietu półkomercyjne produkty znanych firm, które wchodzą na rynek Linuxa. Poszczególne dystrybucje różnią się programami instalacyjnymi, narzędziami do zarządzania systemem, wersjami bibliotek i metodą konfigurowania usług. Przykładowe dystrybucje : a) Slackware – najstarsza odmiana systemu, początkowo wersja ta sprawiała bardzo wiele kłopotów, jej elementy były nie dopracowane a system bezpieczeństwa niezbyt pewny. Obecnie jednak jest uważana za jedną z najbardziej dojrzałych dystrybucji i bardzo często wykorzystywana jest do komercyjnych zastosowań. Jest o dystrybucja bardzo trudna w obsłudze, która wymaga bardzo dobrej znajomości systemu. Pakiety instalacyjne mają rozszerzenie tgz. Wymaga doskonałej administracja linux. b) Red Hat – bardzo łatwa w konfiguracji, przeznaczona jest dla użytkowników początkujących, oraz tych którzy korzystali z produktów firmy Microsoft. Dystrybucja rozpowszechniana jest w dwóch odmianach: bezpłatnej, którą to można ściągnąć z serwera FTP, oraz komercyjnej która zawiera dodatkowo zestaw odpłatnych aplikacji i bibliotek. Zakup wersji komercyjnej upoważnia jednocześnie do uzyskania pomocy technicznej. Red Hat jest obecnie najpopularniejszą dystrybucją na świecie szczególnie popularną w USA. Firma Red Hat jest spółką akcyjną, notowaną na giełdzie w Nowym Jorku, w której udziały mają Intel i Netscape, IBM, Dell. Ostatnio większość programistów związanych profesjonalnie z tworzeniem systemu znajduje zatrudnienie właśnie w tej firmie. Pakiety instalacyjne mają rozszerzenie rpm. Dystrybucja pracuje na komputerach opartych o procesory Intel, Sparc i Alpha c) Debian – jest to dystrybucja nie tworzona centralnie, jest dziełem ok. 200 programistów rozproszonych po całym świecie, jest to największa dystrybucja w skład której wchodzi ok. 2200 pakietów o nazwach kończących się na deb. Dystrybucja zawiera aplikację pozwalającą na konwertowanie formatów pakietów (RPM, TGZ,DEB) dzięki czemu ułatwiona jest możliwość wymiany oprogramowania. W czasie instalacji można wybrać kilka podstawowych konfiguracji takich jak : domowa stacja robocza, serwer internetowy itp. Pracuje on na komputerach opartych na procesorach Intel jak i SPARC, Alpha, Motorola 68k d) S.uS.E. – dystrybucja , która powstała w Niemczech, twórcy położyli nacisk na lokalizację produktu dlatego obecnie obsługuje ona coraz więcej języków narodowych ( w typ polski) . Pakiety w standardzie RPM. Dystrybucja bardzo popularna w Europie e) PLD (Polish Linux Distribution ) aktualnie tworzona przez polskich użytkowników Linuxa dystrybucja oparta o pakiety w formacie RPM. Twórcy tej dystrybucji zamierzają utworzyć nowoczesną i dopracowaną i dopasowaną do polskich warunków dystrybucję. Jej podstawą ma być jądro 2.2.x oraz biblioteka glibc 2.1.x, Zaimplementowana ma by również obsługa adresów IPv6. Aplikacje wchodzące w skład dystrybucji mają być przetłumaczone na język polski f) Corel LINUX. – Jest to dotychczas jedna z nielicznych firm znana z platformy Windows, która postanowiła wypuścić swoją dystrybucję. Cechą charakterystyczną jest bardzo okienkowy” proces instalacji i bardzo duża liczba kreatorów pomagających instalować sprzęt i oprogramowanie. Firma oferuje trzy wersje systemu operacyjnego. Pierwsza, darmowa, którą można załadować ze strony firmy. Zawiera ona system operacyjny (oparty na dystrybucji Debian – www. debian.org ) – jądro Linux 2.2.x, interfejs graficzny Enhanced KDE Desktop (www.kde.org) – programy wspomagające użytkownika Corel Install Express, Corel Update i Corel File Manager oraz przeglądarkę internetową Netscape Communicator. Wersja Standard obejmuje trzy dyski CD. Na głównym dysku instalacyjnym znajdują się wszystkie składniki wersji do darmowego pobrania oraz programy Adobe Acrobat Reader, Instant Messenger (klient zgodny ze standardem ICQ), 20 czcionek oraz edytor tekstu Corel WordPerfect 8 dla systemu Linux (wersja podstawowa). Na drugim dysku znajdują się kody źródłowe składników z głównego dysku instalacyjnego, które mogą być dowolnie kopiowane bez potrzeby zakupu jakichkolwiek licencji. Trzeci dysk zawiera kod źródłowy systemu. W pakiecie Standard mieści się podręcznik użytkownika systemu Corel LINUX, pakiet daje prawo do 30-dniowej pomocy dotyczącej instalacji (za pośrednictwem poczty elektronicznej). Deluxe, System operacyjny Corel LINUX w wersji Deluxe zawiera wszystkie elementy wersji Standard oraz dwa dodatkowe dyski CD-ROM. Pierwszy z nich to oprogramowanie BRU Backup (wersja osobista) oraz obrazki clipart dla pakietu Corel WordPerfect 8, na drugim jest gra Civilization Call to Power (wersja ograniczona). Zakup wersji Deluxe daje prawo do bezpłatnego korzystania przez trzy miesiące z usługi eFax Plus Service oraz do 30-dniowej pomocy dotyczącej instalacji (za pośrednictwem poczty elektronicznej lub telefonu). Do wersji Deluxe dołączono również 200 czcionek, pakiet Corel WordPerfect 8 dla systemu Linux w pełnej wersji, podręcznik użytkownika, oraz Linuxową maskotkę -3,5-calowego pingwina. Firma przewiduje szybkie wprowadzenie innych niż angielska wersji językowych, odpowiednie komunikaty powinny pojawić się w ciągu najbliższych miesięcy. 5. Problemy wynikające z dużej liczby dystrybucji W wyniku tak dużej różnorodności dystrybucji pojawia się problem: Pomimo że różne dystrybucje Linuxa to cały czas ten sam system to czy program przeznaczony dla jednej z dystrybucji będzie działał z inną? Wszystkie dystrybucje to cały czas ten sam system, więc format plików wykonywalnych jest we wszystkich taki sam . Problemem mogą być jednak dwie rzeczy : Pierwszą z nich są biblioteki Program może się nie zainstalować z powodu braku wymaganych bibliotek lub niewłaściwej wersji, zwłaszcza wtedy, gdy program, który zamierzamy zainstalować pochodzi z nowszej dystrybucji niż używana aktualnie. Drugi problem, wynika z różnicy w strukturze katalogów. Linux jest systemem elastycznym i głęboko konfigurowalnym, i to do tego stopnia, że pliki zawierające opisy ustawień, skrypty startowe itp., mogą być umieszczone w różnych katalogach niż to jest przyjęte standardowo. Główną różnicą techniczną pomiędzy dystrybucjami jest format tzw. paczek (ang. packages), czyli skompresowanych plików instalacyjnych. Większość dystrybucji korzysta z zainstalowanych paczek, toteż nie pozwoli np. na instalację wcześniejszej wersji programu, jeśli zainstalowana jest wersja nowsza. Najstarszym i najbardziej uniwersalnym formatem jest .tgz. Pliki w tym formacie zawierają jedynie skompresowane pliki i katalogi, bez żadnych dodatkowych informacji. Mogą być jednak zainstalowane, a właściwie rozpakowane, w każdym systemie Linux. W tym formacie jest większość programów, jakie można znaleźć w Internecie, korzystają też z niego twórcy aplikacji komercyjnych, jak StarOffice czy Corel WordPerfect. Rozszerzenie .tgz oznacza zbiór plików poddanych najpierw działaniu programu tar, który łączy pliki w jeden duży zbiór wyjściowy, zachowując przy tym strukturę katalogów, a następnie skompresowany programem gzip. Format RPM wprowadzony po raz pierwszy w dystrybucji RedHat, umożliwia zapisanie w jednym pliku programu wraz z bibliotekami i dokumentacją (wszystkie pliki znajdą się we właściwych katalogach), krótkim opisem oraz zależnościami (wymaganiami co do bibliotek itp.). Został przyjęty przez twórców innych dystrybucji i znajduje się w większości z nich 6. Którą dystrybucję wybrać ? Nie ma dystrybucji która nadaje się idealnie do wszystkiego. Każda ma swoje plusy i minusy. Jedna dystrybucja przeznaczona jest dla początkujących użytkowników (np. Debian RedHat) dostarczane są standardowo z dużą liczbą oprogramowania pozwalającą stworzyć na ich podstawie np. wydajne serwery (m.in. WWW, ftp, news),dostarczane są z odpowiednimi narzędziami do administracji itp. Istnieją również dystrybucje nastawione na doświadczonych użytkowników gdzie nie ma żadnych kreatorów czy skomplikowanych systemów pomocy (Slackware) ale jest za to duża liczba różnych aplikacji. Pojawia się na rynku coraz więcej dystrybucji zawierających również pomoc techniczną. Ciekawym wyborem jest wersja firmy Corel. Jest ona chyba najbardziej zbliżona do okienkowego ideału Windows. 7. Tworzenie i dystrybucja oprogramowania open source Open source można zdefiniować jako sposób tworzenia i dystrybucji oprogramowania, który polega na rozprowadzaniu go wraz z kodem źródłowym Dzięki czemu możliwa jest samodzielna kompilacja czyli utworzenie wersji wykonywalnej. Istnieje możliwość wprowadzania własnych poprawek i rozpowszechnianie tak zmienionego programu dalej oczywiście z uwzględnieniem określonych zasad zawartych w licencji . Można go nawet sprzedawać, z jednym zastrzeżeniem: wraz z programem musi być zawsze udostępniony kod źródłowy. Usługi informatyczne Gdynia. Ruch open source wywodzi się ze środowisk unixowych gdzie od początku istniała głęboko zakorzeniona tradycja rozpowszechniania oprogramowania w postaci kodu źródłowego. Najczęściej open source kojarzy się z bezpłatnym oprogramowaniem, ale pojęcie to nie jest synonimem słowa „darmowy”. Fakt rozpowszechniania darmowego oprogramowania nie jest głównym celem tego ruchu, choć oczywiście mu sprzyja. Najważniejsza jest wolność przepływu idei i myśli. Istnienie Internetu jako środka komunikacji powoduje że ruch ten coraz szybciej się rozwija . Szczególne kontrowersje budzi fakt darmowego rozpowszechniania – czy coś co jest za darmo może być dobre, profesjonalne ? Tym, co odróżnia takie oprogramowanie od kategorii freeware jest sposób powstawania i licencjonowania produktu. Oprogramowanie typu open source tworzone jest zarówno przez znakomitych programistów, jak i zwykłych użytkowników , których zadaniem jest np. pisanie dokumentacji czy sprawdzanie błędów ortograficznych. Taki sposób tworzenia oprogramowania bardzo integruje twórców, nikt nie jest ignorowany, każdy może poczuć się dowartościowany, a kod programu staje się coraz lepszy w trakcie wyszukiwania błędów przez tysiące użytkowników. 8. Historia free software i open source Upowszechnianie kodów źródłowych, może jeszcze nie na zasadzie ruchu open source ale głównie w celach edukacyjnych miało miejsce już w początkach profesjonalnej informatyki. Już w latach 50 i 60 udostępniano kody źródłowe np. algorytmów. Przełomem jednak stał się rok 1969 kiedy Ken Thompson, naukowiec z Bell Labs opracował pierwszą wersję systemu Unix. Kod źródłowy został udostępniony nieodpłatnie i w latach 70-tych system zdominował amerykańskie uczelnie. Następnie ARPANET publikuje pierwsze dokumenty RFC, w 1973 został opracowany protokół TCP/IP stanowiący do dnia dzisiejszego podstawę funkcjonowania Internetu. Specyfikacja tego protokołu jak i innych służących do tworzenia intersieci jest dostępna nieodpłatnie dla każdego w postaci dokumentów RFC. Gdy w 1979 firma AT&T ogłosiła plany komercjalizacji systemu Unix. Spowodowało to opracowanie przez Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley własnej wersji systemu, noszącej nazwę BSD Unix. Za prekursora oprogramowania open source uznaje się Richarda Stallmana. To za jego sprawą oprogramowanie open source, a w szczególności Linux zdobył taką popularność. Powołał on w 1983 roku najpierw nieoficjalny projekt GNU Project, którego głównym celem było utworzenie otwartej, darmowej wersji systemu Unix (GNU to akronim od GNU’s Not Unix). Bezpośrednim powodem tego działania była komercjalizacja systemu Unix przez AT&T . Opracowywanie nowego systemu Stallman rozpoczął – od stworzenia nowych narzędzi programistycznych oczywiście z udostępnionym za darmo kodem źródłowym. Aby ochronić swoje działania założył fundację Free Software Fundation (FSF), która miała stanowić coś w rodzaju zaplecza techniczno organizacyjnego finansowego, dla prac nad nowym oprogramowaniem. Opracował również specjalną licencję na oprogramowanie – General Public License (GPL), której zadaniem było chronić prawa autorskie. Narzędzia GNU utworzone i rozwijane przez FSF stanowią podstawę wszystkich nowoczesnych systemów Unix objętych licencją GPL lub BSD . Najbardziej spektakularny jest sukces gcc – standardowego kompilatora języka C stosowanego m.in. w Linuxie. Jest to obecnie najpowszechniej stosowany kompilator C w systemach Unix – dostępny praktycznie na wszystkie platformy sprzętowe i programowe. Do połowy 1998 roku jedyną organizacją formalnie wspierającą ruch open source była fundacja Free Software Fundation (FSF). W sierpniu 1998 r. zostało powołane stowarzyszenie Open Source Initiative, którego przewodniczącym został Eric Raymond. Dość łatwo jest wychwycić różnice między tymi dwoma organizacjami. O ile FSF ma głównie na celu propagowanie i tworzenie darmowego oprogramowania oraz narzędzi programistycznych – o tyle celem OSI jest popularyzacja open source jako modelu biznesowego. 1985 X Window System opracowany w firmie MIT jest rozpowszechniany z darmowym kodem źródłowym z minimalnymi ograniczeniami licencyjnymi dzięki czemu powstaje bardzo popularny X serwer (Xfree86) 1986 Larry Wall publikuje kody źródłowe języka skryptowego Perl (Practical Extraction abd Report Language) 1987 – Andrew Tanenbaum udostępnia (wraz z kodem źródłowym) utworzony przez siebie system Minix, akademicką wersję Uniksa przeznaczoną dla komputerów PC, Macintosh, Amiga i Atari ST. 1990 Organizacja Stallmana Free Software Fundation rozpoczyna pracę nad jądrem systemeu operacyjnego zgodnym z Unix, czym wypełnia lukę powstałą w pracy fundacji (są już bezpłatne narzędzia nie ma natomiast jeszcze systemu) . System nazwany został GNU Hurd – niestety jądro jest jeszcze za duże i niestabilne i na początku 2000 roku jest jeszcze ciągle niekompletne 1991 Wiliam i Lynne Lolitz rozpoczynają pracę nad wersją systemu BSD opartą o procesor Intela 80386. Tworzą dzięki temu początek dla systemów opartych o licencję BSD, powstają systemy FreeBSD, NetBSD, OpenBSD. W tym samym roku Linus Torvalds tworzy pierwsze jądro systemu Linux w oparciu o system Minix 1992 na uniwersytecie w Nowym Jorku powstaje darmowy kompilator Ada95. Jego twórcy wykorzystali kompilator GNU GCC (rozpowszechniany na zasadzie licencji GNU) i nowy kompilator nazwali GNAT (GNU NYU Ada 95 Translator). W lipcu powstaje pierwsze niestabilne jądro systemu 386BSD 0.1. Problemy z licencją wynikające z zastosowania Berkeley Net release/2 na kodzie którego oparte zostało jądro powodują przeciąganie się prac. Po kilku miesiącach problem zostaje rozwiązany i na wersji Berkeley Net release/3 oparte są wszystkie nowoczesne systemy operacyjne serii BSD 1993 powstaje pierwsza dystrybucja Linuxa – Debian – Staje się ona podstawową dystrybucją na wiele lat, na bazie której powstają inne dystrybucje. W grudniu powstaje pierwsza stabilna wersja jądra systemu FreeBSD 1.0. Wczesna wersja beta systemu 386BSD zostaje opublikowana w sieci 1994 powstaje firma Red Hat, firma Caldera – oferujące komercyjne wersje Linuxa 1995 powstaje The Apache Group której celem jest opracowanie nowego serwera WWW, bazująceg na programie NCSA. W kwietniu opublikowane zostaje pierwsza wersja (0.6.2) Obecnie ponad 50 procent serwerów WWW w Internecie to Apache. Powstaje wersja 2.0 jądra FreeBSD 1996 pierwsza konferencja poświęcona darmowej redystrybucji oprogramowania w Cambridge w USA 1997 Eric Raymond publikuje opracowanie „The Catedral and the Bazaar” 1998 Netscape udostępnia okrojony kod źródłowy swojej przeglądarki WWW. Firmy IBM, Oracle, Informix, Corel oraz Sybase ogłaszają oficjalnie, że rozpoczynają wspieranie systemu Linux. Powołana zostaje fundacja Open Source Initiative (OSI). W sierpniu Torvalds i Linux pojawiają się na pierwszej stronie magazynu Forbes, firma IBM decyduje się na instalowanie Apache w serwerach AS/400, Intel i Netscape inwestują w Red Hat Linux. Wewnętrzny dokument Microsoft (tzw. „Halloween” ) będący analizą artykułu „The Catedral and the Bazaar” – wnioski nie należy obawiać się ruchu open source ani systemu Linux 1999 coraz więcej firm deklaruje swoje wsparcie dla systemu Linux, Akcje firm związanych z Linuxem są notowane na giełdzie i osiągają kilkunastokrotne przebicie tak jak kilka lat wcześniej firmy internetowe. Powstaje dystrybucja Corel Linux firmy Corel. Firma Apple udostępniła kody swojego nowego systemu Mac OS X. Z podobnym zamiarem nosi się firma Sun Microsystems ze swoim systemem Solaris 2000 w Interncie pojawiły się doniesienia, że firma Microsoft zamierza udostępnić kod swojego systemu Windows 2000. Na marginesie nie wiadomo jeszcze jak zakończy się proces o praktyki monopolistyczne prowadzony przeciwko firmie przez amerykańskie sądy. Eksperci mówią, że jednym z rozstrzygnięć może być konieczność udostępnienia przez Microsoft kodów swoich systemów operacyjnych. Jeżeli zapadnie taki wyrok wówczas nawet Microsoft przyczyni się do rozwoju rynku open- source Wzrost popularności idei open source spowodował, że na rynku zaczęło pojawiać się coraz więcej oprogramowania dostępnego za pomocą tej lub innych podobnych licencji GPL(Project’s General public license – wymaga rozpowszechniania wraz z programem kodu źródłowego. Celem licencji jest zapewnienie nieograniczonego dostępu do kodu źródłowego. Fakt, że program oparty jest na licencji GPL nie oznacza, że ma on być bezpłatny – tylko dostęp do kodu źródłowego programu nie może być zaporą finansową) BSD – pierwotnie używana do ochrony systemu BSD (Inne podejście do warunków licencjonowania niż w przypadku GPL – w tej licencji istnieje możliwość sprzedaży produktów opracowanych na podstawie głównego kodu źródłowego bez udostępniania kodu źródłowego. Na tej licencji oparty jest serwer Apache, BIND, sendmail ). 9. Najbardziej znane programy open source i free software Linux, GNU Hurd – systemy operacyjne oparte na licencji GNU X Free86 – najpopularniejsza rodzina Xserwerów (oprogramowanie będące podstawą do budowy graficznego interfejsu użytkownika w systemach Unix) FreeBSD, NetBSD, OpenBSD – systemy operacyjne objęte licencją podobną do GPL Emacs/Xemacs – popularny wśród programistów uniksowych edytor tekstu zawiera programy do obsługi poczty, news i przeglądarkę WWW Sendmail – serwer pocztowy. BIND – serwer DNS NN – dominujący w Internecie serwer grup dyskusyjnych news narzędzia programistyczne GNU – kompilator gcc, g++, standardowa biblioteka C i C++, konsolidator (linker), odpluskwiacz (debugger) gdb, GNU make, yacc, bison, profilery i narzędzia do kontroli wersji – CVS Perl – język skryptowy Apache – serwer WWW dostępny dla wielu systemów Unix oraz Windows. Ponad połowa internetowych serwerów WWW to właśnie Apache Samba – oprogramowanie przeznaczone dla systemów Unix, „udające” serwer Windows NT. Pozwala na udostępnianie dysków i drukarek klientom Windows GIMP – zaawansowany program do obróbki grafiki rastrowej przypominający Adobe Photoshopa Cygnus GNU Win32 – kompilator GNU C/C++ przeniesiony na platformę Windows 95/98/NT 10. „The Cathedral and the Bazaar” „The Cathedral and the Bazaar” (Katedra i bazar) jest to tytuł artykułu Erica Raymonda opublikowany w 1997 roku w Internecie . W artykule tym opisał on dwa rodzaje tworzenia oprogramowania „katedra” i „bazar”

administracja linux

System operacyjny Linux – jego miejsce i możliwości

 

1. Wstęp

O żadnym systemie operacyjnym od 1995 roku nie mówiło się tak głośno jak o Linuxie. W świecie Unixa, Linux jest już zadomowiony na stałe. Od narodzin w 1992 roku minęło już 8 lat, z systemu tego korzysta już bardzo dużo osób, wykorzystują go inżynierowie, naukowcy a przede wszystkim młodzi entuzjaści systemów operacyjnych dla których Linux stał się orężem w walce ze znienawidzonym wrogiem. Fakt, że jest za darmo powoduje bardzo szybki wzrost liczby użytkowników. W ostatnim roku systemem tym wreszcie zainteresował się świat wielkich komputerowego świata. Wielu producentów sprzętu i oprogramowania z zadowoleniem przyjęło alternatywę dla Windows i zdecydowało się na wspieranie tej platformy.
Mówiąc o systemie Linux nie sposób nie wspomnieć o nie nowym, a tak naprawdę dopiero teraz bardzo popularnym sposobie tworzenia i dystrybucji oprogramowania jakim jest open source. To dzięki mechanizmom zapewnionym przez twórców tej idei system Linux w bardzo krótkim czasie zdobył tak dużą popularność. Linux zawsze, a na pewno przez przynajmniej kilka następnych lat, związany będzie z tym ruchem, dlatego też poświęciliśmy mu tak dużo miejsca. Niewątpliwie ruch open source bardzo wpływa na obecny rynek systemów operacyjnych a niewątpliwie na rynek oprogramowania.
System operacyjny to nie tylko jądro, o jego mocy stanowią również programy, które można w takim systemie uruchomić. W pracy tej postaramy się również pokazać zastosowania systemu. Zamierzeniem pracy jest pokazanie mocnych i słabych stron Linuxa. Chcemy zwrócić uwagę na zalety, konkretne zastosowania , oraz na wady systemu

2. Historia systemu Linux

Geneza systemu operacyjnego Linux związana jest z systemem UNIX. UNIX powstał na początku lat siedemdziesiątych kiedy Denis Ritchie i Ken Thompson opracowali w laboratoriach AT&T pierwszą wersję systemu, którą następnie przepisali w języku C. Kody źródłowe początkowych wersji systemu były bezpłatne, dzięki czemu system stał się bardzo popularny szczególnie w środowiskach akademickich. Jednak od roku 1979 firma AT&T zaczęła pobierać opłaty licencyjne za kody źródłowe. Spowodowało to, że wiele firm, uniwersytetów zaczęło tworzyć własne wersje systemu UNIX. W wyniku takich działań AT&T powstał wtedy, opracowany przez Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, system BSD (Berkeley Software Distribution), firma Sun Microsystems wypuściła SunOS, Microsoft – Xenix-a. The Santa Cruz Operation – SCO Unix. Również firma AT&T wprowadziła do sprzedaży swoją wersję systemu System V ze swoim interfejsem programowym. Wielość różnych rozwiązań spowodowała chaos na rynku oprogramowania, poszczególne wersje aplikacji nie były ze sobą kompatybilne. Zaistniała więc potrzeba standaryzacji systemu jak również tworzonego dla niego oprogramowania. Opracowania zbioru standardów podjął się Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników ( Institute of Electrical and Electronics Engineers -IEEE) , który to opracował standard POSIX (IEEE POSIX 1003) dla unixowych systemów operacyjnych. Normy te określają poszczególne elementy całego systemu tak aby zachować zgodność programową poszczególnych wersji. Jeżeli oprogramowanie i system operacyjny przestrzega norm POSIX nie powinno być większego problemu z przenoszeniem oprogramowania pomiędzy systemami.
Systemy unixowe są z założenia systemami wielodostępnymi i wielozadaniowymi. Są to jednocześnie systemy dość złożone, wymagające dużych mocy obliczeniowych. Początkowo wymagały one dużych i drogich komputerów mogących sprostać ich wymaganiom co zawęziło grono użytkowników do specjalistów ewentualnie studentów kierunków informatycznych. Komputery domowe np. klasy PC w początkach swojego istnienia nie mogły sprostać wymaganiom systemu. Sytuacja ta zmieniła się w momencie pojawienia się procesorów klasy Intel 386 które już dawały możliwość pracy wielozadaniowej.

Za twórcę systemu LINUX uważa się Fina Linusa Torvaldsa, który jako student informatyki pracując nad trybem chronionym procesora 80386 stworzył kilka programów działających w systemie Minix (Minix – typowo edukacyjny wielozadaniowy system operacyjny stworzony przez A. Tanenbauma rozprowadzany na podstawie licencji GNU). Postanowił on stworzyć własne jądro nowego systemu. Wykorzystał do tego celu wiele gotowych rozwiązań wziętych z systemu Minix, dzięki czemu zaoszczędził wiele czasu gdyż nie musiał tworzyć jądra od podstaw. W wyniku czego kiedy to w sierpniu roku 1991 ogłosił na grupie dyskusyjnej comp.os.minix, że pracuje nad bezpłatną wersją systemu operacyjnego dla komputerów AT-386 nazwał ją odmianą Minixa. Początkowo system nie wzbudził większego zainteresowania wśród użytkowników komputerów PC. Instalacja nowego systemu była bardzo skomplikowana, pierwsza wersja była bardzo uboga aby mogła wzbudzić zainteresowanie. Dołączenie kompilatora języka C oraz zaimplementowanie podstawowych poleceń uniksowych nie spowodowało gwałtownego zainteresowania nowym systemem. Dopiero kiedy Torvalds postanowił dostosować system do norm POSIX dzięki czemu umożliwił przenoszenie oprogramowania pomiędzy Linuxem a komercyjnymi systemami grono użytkowników systemu zaczęło bardzo szybko się powiększać. Kod źródłowy upowszechniany na wielu serwerach FTP, uwagi użytkowników przesyłane za pomocą poczty elektronicznej czy list dyskusyjnych przyczyniły się do szybkiego dopracowania systemu.
Na popularności Linuxa zaważył jednak bardzo szybki rozwój Internetu na początku lat dziewięćdziesiątych. Gdyby system powstał kilka lat wcześniej być może nie zyskał by aż tylu zwolenników w początkowym okresie i umarłby z braku zainteresowania gdyż byłaby to tylko kolejna edukacyjna wersja systemu Minix. Innym być może ważniejszym czynnikiem był fakt, że opracowany zastał on na podstawie licencji GPL (General public licence ) fundacji FSF (Free Software Fundation). Organizacja ta promuje „wolne” – czyli niezależne od jakichkolwiek firm, wysokiej jakości oprogramowanie użytkowe. Programy takie muszą być rozpowszechniane wraz z pełnym kodem źródłowym i nie ma znaczenia czy są to wersje komercyjne czy nie. Dzięki takiemu posunięciu każdy użytkownik aplikacji, który ma jakieś pojęcie o programowaniu, czy systemach operacyjnych może szybko poprawić, lub co namniej zasygnalizować fakt zaistnienia błędu w kodzie programu. Innym, bardziej socjologicznym niż informatycznym czynnikiem wpływającym na rozwój systemu był fakt, iż użytkownicy (głównie młodzi) systemów komputerowych nie przepadają za monopolem kilku firm na rynku komputerowym (zarówno w dziedzinie oprogramowania jak i sprzętu) . Fakt walki z monopolistami jednoczył informatyków, którzy coraz chętniej uczestniczyli w pracach nad nowym systemem.
Rozwój i upowszechnienie komunikacji sieciowej spowodowało, że wkrótce tysiące osób zaczęło spontanicznie pisać oprogramowanie dla nowego systemu, udoskonalać jądro systemu, przerabiać inne gotowe aplikacje rozpowszechniane na podstawie licencji GPL. Powstanie wielu list dyskusyjnych poświęconych Linuxowi spowodowało, że coraz więcej osób zaczęło wprowadzać poprawki do jądra systemu w wyniku czego Torvalds nie mógł już samodzielnie zajmować się tworzeniem systemu. Zaczął on tylko rozbudowywać i koordynować pracę nad jądrem systemu natomiast całą resztę pozostawił dla innych.
Dzięki takiemu działaniu wielu tysięcy bardzo często anonimowych programistów system linux stawał się powoli systemem coraz bardziej profesjonalnym i kompletnym.
W początkowym okresie Linux miał problemy ze stabilnością i współpracą pomiędzy poszczególnymi elementami systemu. Pierwsza stabilna wersja jądra 1.0 wydana została dopiero w 1994 roku po usunięciu wszystkich problemów. Z uwagi na spontaniczny charakter powstawania systemu na rynku pojawiło się kilka jego odmian zwyczajowo nazywanych dystrybucjami, które różniły się zawartością programów dodatkowych, wersjami jądra .

3. Jądro systemu

Jądro (kernel) to plik vmlinuz znajdujący się w katalogu /boot jest on ładowany do pamięci podczas uruchamiania się systemu. Jądro odpowiada za funkcjonowanie podstawowych elementów systemu: przełączanie zadań, planowanie przydziału procesora, komunikację z urządzeniami, zarządzania pamięcią fizyczną i wirtualną. Powinno być ono dostosowane do rodzaju sprzętu czyli powinno zawierać wszystkie sterowniki do wszystkich komponentów komputera. Jądro jest prawie w całości napisane w języku C, dzięki dostępności kodów źródłowych każdy może poprawić występujące błędy. Fakt, że działanie jądra systemu jest dokładnie znane umożliwia bardzo szybki rozwój Linuxa. Praktycznie co trzy – cztery dni ukazuje się nowa wersja jądra, którą można w postaci plików źródłowych ściągnąć z serwera FTP i przekompilować na swoim komputerze dołączając sterowniki odpowiednich urządzeń . Ponieważ jednak nowe wersje bardzo często zawierają błędy twórcy Linuxa postanowili odpowiednio numerować wersje jądra. Jądra podzielone zostały na stabilne (stable) oraz rozwojowe (development) – użytkownik powinien posiadać najnowszą wersję stabilną jądra. Wersje testowe przeznaczone są dla osób pracujących nad kodem źródłowym lub lubiących eksperymentować z systemem. Numer jądra składa się z trzech cyfr. Pierwszy numer oznacza numer wersji głównej, drugi numer podwersji, mówi on czy jądro jest stabilne czy też nie . Ostatni numer jest to tzw. numer rewizji. W numeracji przestrzega się następującej reguły:

stabilne jądra mają środkową liczbę parzystą np. 2.0.35 a rozwojowe nieparzystą np. 2.1.117.

Co pewien czas (średnio co pół roku) kod jądra przestaje być rozszerzany, rozpoczyna się faza testów a następnie kernel dostaje numer wersji stabilnej. Koordynacją rozwoju jądra zajmuje się Linus Torvalds – autor wersji 0.0.1

4. Dystrybucje

W początkowym okresie Linux mieścił się na jednej dyskietce, dzisiaj jednak wersja systemu w zależności od zastosowań zawiera kilka tysięcy plików i zajmuje nawet 4- 5 płyt CD. W dalszym ciągu można Linuxa pobrać z anonimowych serwerów FTP (np. ftp.icm.edu.pl), można go również kupić w wydaniu wielu firm, które w odpowiednim czasie zauważyły wzrost popularności nowego systemu. Taką stworzoną przez konkretną firmę, czy grupę osób wersję systemu nazywa się właśnie dystrybucją. W takim przypadku płacimy jednak nie za system jako pracę programistów tylko za nośnik, dokumentację, czy coraz częściej pomoc techniczną. Nawet w takim przypadku cena takiego rozwiązania jest wielokrotnie tańsza od systemów w pełni komercyjnych.

W tym miejscu powinno pojawić się pytanie w którym miejscu kończy się system operacyjny a rozpoczyna się oprogramowanie użytkowe. Z czasem system zawierał tak dużo programów, że należało zadecydować które będą należały do systemu , a które zaliczać będą się do oprogramowania użytkowego. Ponieważ użytkownicy mają różne potrzeby i oczekiwania dlatego też powstało wiele odmian Linuxa. Istnieją dystrybucje w których położono nacisk na początkujących użytkowników systemu jak również dystrybucje dla profesjonalnych maszyn skonstruowanych na architekturze SPARC Alpha. Powstają dystrybucje darmowe tworzone przez grupy programistów, którzy chcą rozpropagować ideę bezpłatnego oprogramowania jak również dystrybucje czysto komercyjne.
Wszystkie dostępne na rynku dystrybucje zawierają jądro – z reguły ostatnie stabilne serii 2.2.x, oraz różną liczbę dodatkowych programów najczęściej rozpowszechnianych na zasadzie licencji GNU. Bardzo często firmy dodają do pakietu półkomercyjne produkty znanych firm, które wchodzą na rynek Linuxa. Poszczególne dystrybucje różnią się programami instalacyjnymi, narzędziami do zarządzania systemem, wersjami bibliotek i metodą konfigurowania usług.

Przykładowe dystrybucje :

a) Slackware – najstarsza odmiana systemu, początkowo wersja ta sprawiała bardzo wiele kłopotów, jej elementy były nie dopracowane a system bezpieczeństwa niezbyt pewny. Obecnie jednak jest uważana za jedną z najbardziej dojrzałych dystrybucji i bardzo często wykorzystywana jest do komercyjnych zastosowań. Jest o dystrybucja bardzo trudna w obsłudze, która wymaga bardzo dobrej znajomości systemu. Pakiety instalacyjne mają rozszerzenie tgz. Wymaga doskonałej administracja linux.

b) Red Hat – bardzo łatwa w konfiguracji, przeznaczona jest dla użytkowników początkujących, oraz tych którzy korzystali z produktów firmy Microsoft. Dystrybucja rozpowszechniana jest w dwóch odmianach: bezpłatnej, którą to można ściągnąć z serwera FTP, oraz komercyjnej która zawiera dodatkowo zestaw odpłatnych aplikacji i bibliotek. Zakup wersji komercyjnej upoważnia jednocześnie do uzyskania pomocy technicznej. Red Hat jest obecnie najpopularniejszą dystrybucją na świecie szczególnie popularną w USA. Firma Red Hat jest spółką akcyjną, notowaną na giełdzie w Nowym Jorku, w której udziały mają Intel i Netscape, IBM, Dell. Ostatnio większość programistów związanych profesjonalnie z tworzeniem systemu znajduje zatrudnienie właśnie w tej firmie. Pakiety instalacyjne mają rozszerzenie rpm. Dystrybucja pracuje na komputerach opartych o procesory Intel, Sparc i Alpha

c) Debian – jest to dystrybucja nie tworzona centralnie, jest dziełem ok. 200 programistów rozproszonych po całym świecie, jest to największa dystrybucja w skład której wchodzi ok. 2200 pakietów o nazwach kończących się na deb. Dystrybucja zawiera aplikację pozwalającą na konwertowanie formatów pakietów (RPM, TGZ,DEB) dzięki czemu ułatwiona jest możliwość wymiany oprogramowania. W czasie instalacji można wybrać kilka podstawowych konfiguracji takich jak : domowa stacja robocza, serwer internetowy itp. Pracuje on na komputerach opartych na procesorach Intel jak i SPARC, Alpha, Motorola 68k

d) S.uS.E. – dystrybucja , która powstała w Niemczech, twórcy położyli nacisk na lokalizację produktu dlatego obecnie obsługuje ona coraz więcej języków narodowych ( w typ polski) . Pakiety w standardzie RPM. Dystrybucja bardzo popularna w Europie

e) PLD (Polish Linux Distribution ) aktualnie tworzona przez polskich użytkowników Linuxa dystrybucja oparta o pakiety w formacie RPM. Twórcy tej dystrybucji zamierzają utworzyć nowoczesną i dopracowaną i dopasowaną do polskich warunków dystrybucję. Jej podstawą ma być jądro 2.2.x oraz biblioteka glibc 2.1.x, Zaimplementowana ma by również obsługa adresów IPv6. Aplikacje wchodzące w skład dystrybucji mają być przetłumaczone na język polski

f) Corel LINUX. – Jest to dotychczas jedna z nielicznych firm znana z platformy Windows, która postanowiła wypuścić swoją dystrybucję. Cechą charakterystyczną jest bardzo okienkowy” proces instalacji i bardzo duża liczba kreatorów pomagających instalować sprzęt i oprogramowanie. Firma oferuje trzy wersje systemu operacyjnego.

• Pierwsza, darmowa, którą można załadować ze strony firmy. Zawiera ona system operacyjny (oparty na dystrybucji Debian – www. debian.org ) – jądro Linux 2.2.x, interfejs graficzny Enhanced KDE Desktop (www.kde.org) – programy wspomagające użytkownika Corel Install Express, Corel Update i Corel File Manager oraz przeglądarkę internetową Netscape Communicator.

• Wersja Standard obejmuje trzy dyski CD. Na głównym dysku instalacyjnym znajdują się wszystkie składniki wersji do darmowego pobrania oraz programy Adobe Acrobat Reader, Instant Messenger (klient zgodny ze standardem ICQ), 20 czcionek oraz edytor tekstu Corel WordPerfect 8 dla systemu Linux (wersja podstawowa). Na drugim dysku znajdują się kody źródłowe składników z głównego dysku instalacyjnego, które mogą być dowolnie kopiowane bez potrzeby zakupu jakichkolwiek licencji. Trzeci dysk zawiera kod źródłowy systemu. W pakiecie Standard mieści się podręcznik użytkownika systemu Corel LINUX, pakiet daje prawo do 30-dniowej pomocy dotyczącej instalacji (za pośrednictwem poczty elektronicznej).

• Deluxe, System operacyjny Corel LINUX w wersji Deluxe zawiera wszystkie elementy wersji Standard oraz dwa dodatkowe dyski CD-ROM. Pierwszy z nich to oprogramowanie BRU Backup (wersja osobista) oraz obrazki clipart dla pakietu Corel WordPerfect 8, na drugim jest gra Civilization Call to Power (wersja ograniczona). Zakup wersji Deluxe daje prawo do bezpłatnego korzystania przez trzy miesiące z usługi eFax Plus Service oraz do 30-dniowej pomocy dotyczącej instalacji (za pośrednictwem poczty elektronicznej lub telefonu). Do wersji Deluxe dołączono również 200 czcionek, pakiet Corel WordPerfect 8 dla systemu Linux w pełnej wersji, podręcznik użytkownika, oraz Linuxową maskotkę -3,5-calowego pingwina.

Firma przewiduje szybkie wprowadzenie innych niż angielska wersji językowych, odpowiednie komunikaty powinny pojawić się w ciągu najbliższych miesięcy.

5. Problemy wynikające z dużej liczby dystrybucji

W wyniku tak dużej różnorodności dystrybucji pojawia się problem: Pomimo że różne dystrybucje Linuxa to cały czas ten sam system to czy program przeznaczony dla jednej z dystrybucji będzie działał z inną?
Wszystkie dystrybucje to cały czas ten sam system, więc format plików wykonywalnych jest we wszystkich taki sam . Problemem mogą być jednak dwie rzeczy : Pierwszą z nich są biblioteki Program może się nie zainstalować z powodu braku wymaganych bibliotek lub niewłaściwej wersji, zwłaszcza wtedy, gdy program, który zamierzamy zainstalować pochodzi z nowszej dystrybucji niż używana aktualnie. Drugi problem, wynika z różnicy w strukturze katalogów. Linux jest systemem elastycznym i głęboko konfigurowalnym, i to do tego stopnia, że pliki zawierające opisy ustawień, skrypty startowe itp., mogą być umieszczone w różnych katalogach niż to jest przyjęte standardowo. Główną różnicą techniczną pomiędzy dystrybucjami jest format tzw. paczek (ang. packages), czyli skompresowanych plików instalacyjnych. Większość dystrybucji korzysta z zainstalowanych paczek, toteż nie pozwoli np. na instalację wcześniejszej wersji programu, jeśli zainstalowana jest wersja nowsza. Najstarszym i najbardziej uniwersalnym formatem jest .tgz. Pliki w tym formacie zawierają jedynie skompresowane pliki i katalogi, bez żadnych dodatkowych informacji. Mogą być jednak zainstalowane, a właściwie rozpakowane, w każdym systemie Linux. W tym formacie jest większość programów, jakie można znaleźć w Internecie, korzystają też z niego twórcy aplikacji komercyjnych, jak StarOffice czy Corel WordPerfect. Rozszerzenie .tgz oznacza zbiór plików poddanych najpierw działaniu programu tar, który łączy pliki w jeden duży zbiór wyjściowy, zachowując przy tym strukturę katalogów, a następnie skompresowany programem gzip.
Format RPM wprowadzony po raz pierwszy w dystrybucji RedHat, umożliwia zapisanie w jednym pliku programu wraz z bibliotekami i dokumentacją (wszystkie pliki znajdą się we właściwych katalogach), krótkim opisem oraz zależnościami (wymaganiami co do bibliotek itp.). Został przyjęty przez twórców innych dystrybucji i znajduje się w większości z nich

6. Którą dystrybucję wybrać ?

Nie ma dystrybucji która nadaje się idealnie do wszystkiego. Każda ma swoje plusy i minusy. Jedna dystrybucja przeznaczona jest dla początkujących użytkowników (np. Debian RedHat) dostarczane są standardowo z dużą liczbą oprogramowania pozwalającą stworzyć na ich podstawie np. wydajne serwery (m.in. WWW, ftp, news),dostarczane są z odpowiednimi narzędziami do administracji itp. Istnieją również dystrybucje nastawione na doświadczonych użytkowników gdzie nie ma żadnych kreatorów czy skomplikowanych systemów pomocy (Slackware) ale jest za to duża liczba różnych aplikacji. Pojawia się na rynku coraz więcej dystrybucji zawierających również pomoc techniczną. Ciekawym wyborem jest wersja firmy Corel. Jest ona chyba najbardziej zbliżona do okienkowego ideału Windows.

7. Tworzenie i dystrybucja oprogramowania open source

Open source można zdefiniować jako sposób tworzenia i dystrybucji oprogramowania, który polega na rozprowadzaniu go wraz z kodem źródłowym Dzięki czemu możliwa jest samodzielna kompilacja czyli utworzenie wersji wykonywalnej. Istnieje możliwość wprowadzania własnych poprawek i rozpowszechnianie tak zmienionego programu dalej oczywiście z uwzględnieniem określonych zasad zawartych w licencji . Można go nawet sprzedawać, z jednym zastrzeżeniem: wraz z programem musi być zawsze udostępniony kod źródłowy. Usługi informatyczne Gdynia.
Ruch open source wywodzi się ze środowisk unixowych gdzie od początku istniała głęboko zakorzeniona tradycja rozpowszechniania oprogramowania w postaci kodu źródłowego. Najczęściej open source kojarzy się z bezpłatnym oprogramowaniem, ale pojęcie to nie jest synonimem słowa „darmowy”. Fakt rozpowszechniania darmowego oprogramowania nie jest głównym celem tego ruchu, choć oczywiście mu sprzyja. Najważniejsza jest wolność przepływu idei i myśli. Istnienie Internetu jako środka komunikacji powoduje że ruch ten coraz szybciej się rozwija . Szczególne kontrowersje budzi fakt darmowego rozpowszechniania – czy coś co jest za darmo może być dobre, profesjonalne ? Tym, co odróżnia takie oprogramowanie od kategorii freeware jest sposób powstawania i licencjonowania produktu. Oprogramowanie typu open source tworzone jest zarówno przez znakomitych programistów, jak i zwykłych użytkowników , których zadaniem jest np. pisanie dokumentacji czy sprawdzanie błędów ortograficznych. Taki sposób tworzenia oprogramowania bardzo integruje twórców, nikt nie jest ignorowany, każdy może poczuć się dowartościowany, a kod programu staje się coraz lepszy w trakcie wyszukiwania błędów przez tysiące użytkowników.

8. Historia free software i open source

Upowszechnianie kodów źródłowych, może jeszcze nie na zasadzie ruchu open source ale głównie w celach edukacyjnych miało miejsce już w początkach profesjonalnej informatyki. Już w latach 50 i 60 udostępniano kody źródłowe np. algorytmów. Przełomem jednak stał się rok 1969 kiedy Ken Thompson, naukowiec z Bell Labs opracował pierwszą wersję systemu Unix. Kod źródłowy został udostępniony nieodpłatnie i w latach 70-tych system zdominował amerykańskie uczelnie. Następnie ARPANET publikuje pierwsze dokumenty RFC, w 1973 został opracowany protokół TCP/IP stanowiący do dnia dzisiejszego podstawę funkcjonowania Internetu. Specyfikacja tego protokołu jak i innych służących do tworzenia intersieci jest dostępna nieodpłatnie dla każdego w postaci dokumentów RFC.
Gdy w 1979 firma AT&T ogłosiła plany komercjalizacji systemu Unix. Spowodowało to opracowanie przez Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley własnej wersji systemu, noszącej nazwę BSD Unix.

Za prekursora oprogramowania open source uznaje się Richarda Stallmana. To za jego sprawą oprogramowanie open source, a w szczególności Linux zdobył taką popularność. Powołał on w 1983 roku najpierw nieoficjalny projekt GNU Project, którego głównym celem było utworzenie otwartej, darmowej wersji systemu Unix (GNU to akronim od GNU’s Not Unix). Bezpośrednim powodem tego działania była komercjalizacja systemu Unix przez AT&T . Opracowywanie nowego systemu Stallman rozpoczął – od stworzenia nowych narzędzi programistycznych oczywiście z udostępnionym za darmo kodem źródłowym. Aby ochronić swoje działania założył fundację Free Software Fundation (FSF), która miała stanowić coś w rodzaju zaplecza techniczno organizacyjnego finansowego, dla prac nad nowym oprogramowaniem. Opracował również specjalną licencję na oprogramowanie – General Public License (GPL), której zadaniem było chronić prawa autorskie. Narzędzia GNU utworzone i rozwijane przez FSF stanowią podstawę wszystkich nowoczesnych systemów Unix objętych licencją GPL lub BSD . Najbardziej spektakularny jest sukces gcc – standardowego kompilatora języka C stosowanego m.in. w Linuxie. Jest to obecnie najpowszechniej stosowany kompilator C w systemach Unix – dostępny praktycznie na wszystkie platformy sprzętowe i programowe.
Do połowy 1998 roku jedyną organizacją formalnie wspierającą ruch open source była fundacja Free Software Fundation (FSF). W sierpniu 1998 r. zostało powołane stowarzyszenie Open Source Initiative, którego przewodniczącym został Eric Raymond. Dość łatwo jest wychwycić różnice między tymi dwoma organizacjami. O ile FSF ma głównie na celu propagowanie i tworzenie darmowego oprogramowania oraz narzędzi programistycznych – o tyle celem OSI jest popularyzacja open source jako modelu biznesowego.

• 1985 X Window System opracowany w firmie MIT jest rozpowszechniany z darmowym kodem źródłowym z minimalnymi ograniczeniami licencyjnymi dzięki czemu powstaje bardzo popularny X serwer (Xfree86)

• 1986 Larry Wall publikuje kody źródłowe języka skryptowego Perl (Practical Extraction abd Report Language)

• 1987 – Andrew Tanenbaum udostępnia (wraz z kodem źródłowym) utworzony przez siebie system Minix, akademicką wersję Uniksa przeznaczoną dla komputerów PC, Macintosh, Amiga i Atari ST.

• 1990 Organizacja Stallmana Free Software Fundation rozpoczyna pracę nad jądrem systemeu operacyjnego zgodnym z Unix, czym wypełnia lukę powstałą w pracy fundacji (są już bezpłatne narzędzia nie ma natomiast jeszcze systemu) . System nazwany został GNU Hurd – niestety jądro jest jeszcze za duże i niestabilne i na początku 2000 roku jest jeszcze ciągle niekompletne

• 1991 Wiliam i Lynne Lolitz rozpoczynają pracę nad wersją systemu BSD opartą o procesor Intela 80386. Tworzą dzięki temu początek dla systemów opartych o licencję BSD, powstają systemy FreeBSD, NetBSD, OpenBSD. W tym samym roku Linus Torvalds tworzy pierwsze jądro systemu Linux w oparciu o system Minix

• 1992 na uniwersytecie w Nowym Jorku powstaje darmowy kompilator Ada95. Jego twórcy wykorzystali kompilator GNU GCC (rozpowszechniany na zasadzie licencji GNU) i nowy kompilator nazwali GNAT (GNU NYU Ada 95 Translator). W lipcu powstaje pierwsze niestabilne jądro systemu 386BSD 0.1. Problemy z licencją wynikające z zastosowania Berkeley Net release/2 na kodzie którego oparte zostało jądro powodują przeciąganie się prac. Po kilku miesiącach problem zostaje rozwiązany i na wersji Berkeley Net release/3 oparte są wszystkie nowoczesne systemy operacyjne serii BSD

• 1993 powstaje pierwsza dystrybucja Linuxa – Debian – Staje się ona podstawową dystrybucją na wiele lat, na bazie której powstają inne dystrybucje. W grudniu powstaje pierwsza stabilna wersja jądra systemu FreeBSD 1.0. Wczesna wersja beta systemu 386BSD zostaje opublikowana w sieci

• 1994 powstaje firma Red Hat, firma Caldera – oferujące komercyjne wersje Linuxa

• 1995 powstaje The Apache Group której celem jest opracowanie nowego serwera WWW, bazująceg na programie NCSA. W kwietniu opublikowane zostaje pierwsza wersja (0.6.2) Obecnie ponad 50 procent serwerów WWW w Internecie to Apache. Powstaje wersja 2.0 jądra FreeBSD

• 1996 pierwsza konferencja poświęcona darmowej redystrybucji oprogramowania w Cambridge w USA

• 1997 Eric Raymond publikuje opracowanie „The Catedral and the Bazaar”

• 1998 Netscape udostępnia okrojony kod źródłowy swojej przeglądarki WWW. Firmy IBM, Oracle, Informix, Corel oraz Sybase ogłaszają oficjalnie, że rozpoczynają wspieranie systemu Linux. Powołana zostaje fundacja Open Source Initiative (OSI). W sierpniu Torvalds i Linux pojawiają się na pierwszej stronie magazynu Forbes, firma IBM decyduje się na instalowanie Apache w serwerach AS/400, Intel i Netscape inwestują w Red Hat Linux. Wewnętrzny dokument Microsoft (tzw. „Halloween” ) będący analizą artykułu „The Catedral and the Bazaar” – wnioski nie należy obawiać się ruchu open source ani systemu Linux

• 1999 coraz więcej firm deklaruje swoje wsparcie dla systemu Linux, Akcje firm związanych z Linuxem są notowane na giełdzie i osiągają kilkunastokrotne przebicie tak jak kilka lat wcześniej firmy internetowe. Powstaje dystrybucja Corel Linux firmy Corel. Firma Apple udostępniła kody swojego nowego systemu Mac OS X. Z podobnym zamiarem nosi się firma Sun Microsystems ze swoim systemem Solaris

• 2000 w Interncie pojawiły się doniesienia, że firma Microsoft zamierza udostępnić kod swojego systemu Windows 2000. Na marginesie nie wiadomo jeszcze jak zakończy się proces o praktyki monopolistyczne prowadzony przeciwko firmie przez amerykańskie sądy. Eksperci mówią, że jednym z rozstrzygnięć może być konieczność udostępnienia przez Microsoft kodów swoich systemów operacyjnych. Jeżeli zapadnie taki wyrok wówczas nawet Microsoft przyczyni się do rozwoju rynku open- source

Wzrost popularności idei open source spowodował, że na rynku zaczęło pojawiać się coraz więcej oprogramowania dostępnego za pomocą tej lub innych podobnych licencji

GPL(Project’s General public license – wymaga rozpowszechniania wraz z programem kodu źródłowego. Celem licencji jest zapewnienie nieograniczonego dostępu do kodu źródłowego. Fakt, że program oparty jest na licencji GPL nie oznacza, że ma on być bezpłatny – tylko dostęp do kodu źródłowego programu nie może być zaporą finansową)

BSD – pierwotnie używana do ochrony systemu BSD (Inne podejście do warunków licencjonowania niż w przypadku GPL – w tej licencji istnieje możliwość sprzedaży produktów opracowanych na podstawie głównego kodu źródłowego bez udostępniania kodu źródłowego. Na tej licencji oparty jest serwer Apache, BIND, sendmail ).

9. Najbardziej znane programy open source i free software

• Linux, GNU Hurd – systemy operacyjne oparte na licencji GNU

• X Free86 – najpopularniejsza rodzina Xserwerów (oprogramowanie będące podstawą do budowy graficznego interfejsu użytkownika w systemach Unix)

• FreeBSD, NetBSD, OpenBSD – systemy operacyjne objęte licencją podobną do GPL

• Emacs/Xemacs – popularny wśród programistów uniksowych edytor tekstu zawiera programy do obsługi poczty, news i przeglądarkę WWW

• Sendmail – serwer pocztowy.

• BIND – serwer DNS

• NN – dominujący w Internecie serwer grup dyskusyjnych news

• narzędzia programistyczne GNU – kompilator gcc, g++, standardowa biblioteka C i C++, konsolidator (linker), odpluskwiacz (debugger) gdb, GNU make, yacc, bison, profilery i narzędzia do kontroli wersji – CVS

• Perl – język skryptowy

• Apache – serwer WWW dostępny dla wielu systemów Unix oraz Windows. Ponad połowa internetowych serwerów WWW to właśnie Apache

• Samba – oprogramowanie przeznaczone dla systemów Unix, „udające” serwer Windows NT. Pozwala na udostępnianie dysków i drukarek klientom Windows

• GIMP – zaawansowany program do obróbki grafiki rastrowej przypominający Adobe Photoshopa

• Cygnus GNU Win32 – kompilator GNU C/C++ przeniesiony na platformę Windows 95/98/NT

10. „The Cathedral and the Bazaar”

„The Cathedral and the Bazaar” (Katedra i bazar) jest to tytuł artykułu Erica Raymonda opublikowany w 1997 roku w Internecie . W artykule tym opisał on dwa rodzaje tworzenia oprogramowania „katedra” i „bazar”